Írska stjórnarskráin segir að "írska tungumálið sem þjóðmálið er fyrsta opinbera tungumálið" og "enska er viðurkennt sem annað opinber tungumál" ( Bunreacht na hÉireann , 8. gr.). En hvað er sannleikurinn? Írska er í raun minnihlutahópur. Þrátt fyrir bestu viðleitni ríkisins.
Írska tungumálið
Írska, eða gaeilge í írska, er hluti af Gaelic hópnum og eitt af ennþá Celtic tungumál í Evrópu.
Önnur leifar af Celtic arfleifð eru Gaelic (Scots), Manx, velska, korníska og Breize (talað í Brittany). Af þessum velska er vinsælasta í raun og veru að nota dag frá degi í stórum hlutum Wales.
Old Irish var lingua franca Írlands á þeim tíma sem Anglo-Norman sigraði, þá fór í hægur hnignun. Síðar var tungumálið virkan bælað og enska varð aðalskipulagið. Aðeins fjarlægir samfélög, aðallega á vesturströndinni, tókst að halda lifandi hefð. Þetta var síðar skjalfest af fræðimönnum, munnlega hefðin gerði það í akademískum heimi. Og þegar fræðimennirnir höfðu uppgötvað írska nýttu þjóðernissinnar eftir að endurvakna móðurmálið hluta áætlunarinnar. Því miður, írska hafði þróað í svo marga mállýskum að "vakningin" var meira af uppbyggingu, sum nútímalegir tungumálarar kalla það jafnvel endurfjármögnun.
Eftir að sjálfstæði var náð var írska ríkið gerður írska fyrsta tungumálið - sérstaklega de Valera var í fararbroddi þessarar hreyfingar og reynt að afturkalla næstum 800 ára enska menningarleg áhrif.
Sérstök svæði voru tilnefndir sem gaeltacht og í misskilið tilraun til að dreifa írska tungunni voru plantations innfædda frá vestri stofnuð í austri. Írska varð lögboðinn í öllum skólum og var fyrir flest meirihluta nemenda fyrsta erlend tungumál sem þeir lærðu. Hingað til þurfa allir skólabörn á Írlandi að læra írska og enska, þá eru þau útskrifuð í "erlend tungumál".
Raunveruleiki
Í raun er annaðhvort írska eða (í minna mæli) ensku er erlend tungumál fyrir flest nemendur. Aðeins í gaeltacht- svæðunum gætu írska í raun verið móðurmálið, fyrir meirihluta írska barna er það enska. Írska ríkið hefur hins vegar skuldbundið sig til að veita hvert og eitt stykki af opinberri ritun á ensku og írska. Þetta er milljón evra iðnaður og bætur aðallega þýðendur og prentarar - Írska útgáfur skjala hafa tilhneigingu til að safna ryki jafnvel á gaeltacht svæðum.
Tölfræði er mismunandi, en raunveruleiki írska er þunglyndi fyrir stuðningsmenn sína og hlægilegur fyrir gagnrýnendur. Það er áætlað að milljónir írska hafi "þekkingu" á írska, en aðeins verulega minna en einn prósent noti það daglega! Fyrir ferðamenn allt þetta gæti verið óviðkomandi - bara vera viss um að þú þarft ekki að tala eða skilja "fyrsta tungumálið" í Írlandi, nokkrar nauðsynlegar orð írska vilja gera.